Чaваш Ен тeп хули Пeтeм Раççейри декораципе хушма искусство енeпе иртекен «Руç aстисем» конкурса тaххaрмeш хут йышaнчe. Вaл eнер Чaваш наци музейeн картишeнче савaнaçлa лару-тaрура уçaлчe.

Çeр-шывaн 18 регионeнчен тата хамaр республикaран килсе çитнe 60 ытла aстана aнaçу сунса ЧР культура министрe Роза Лизакова, конкурсaн жюри председателe - декораципе хушма тата халaх искусствин Пeтeм Раççей музейeн ÿнер искусствин пай пуçлaхe Светлана Исраэлова, ыттисем саламларeç. «Уяв», «Эревет», «Сипет», «Çeньял», «Родные просторы» фольклор коллективeсем тата ача-пaча «Эревет» кaтартуллa ансамблe, «Суварята» ташa ушкaнe чaваш, вырaс юррисемпе, ташшисемпе савaнтарчeç.

Конкурса кaçал Космонавтика çулталaкне халалланa. Çeр-шыври паллa aстасем - тaм теттепе пусма пукане тaвакансем, йывaç касса илемлетекенсем, пир тeртекенсем, наци тeррине «чун» паракансем, ыттисем - ятарласа палaртнa вaхaтра - сакaр сехет хушшинче - çав енeпе eçлерeç. Çeнтерÿçeсен ячeсене паян асaнeç, ЧР Президенчeн Михаил Игнатьевaн парнине - ноутбука - халaх пултарулaхeн Пeтeм Раççейри «Раççей çaл куçeсем» фестивалeн гала-концертeнче парeç.

Хaнасемпе, конкурса хутшaнакансемпе вулаканaмaрсене çывaх паллаштарас килет. Пытармастaп: пурте тивeçлe çак чыса. Кашнин eçe - аваллaхaн упранса юлнa тeрe тeслeхe е хальхи вaхaтра вaй илнe сцена тумe, е тата ытти илем - пурте хaй патне туртать.

«Волгоград облаçe» тенe паллaран иртсе кайма хaю çитереймерeм. Çак чатaр хуçи - Ирина Шикова. Пусма çине вырaс çeввисене «чун» кeртет, вeсемпе пуканесене илемлетет. Ирина Владимировна çакaнпа çеç лaпланса пурaнмасть. Ваттисен сaмахeсемпе каларaшeсене, космонавтикaпа çыхaннa халап-юмаха тeрe мелeпе eмeрлетме тeв тытнa. Çав пуянлaха ятарлa кeнекене вырнаçтарнa. Вулаканaм, эрешленe сас паллисенчен çуралнa çак кaларaма хамaн алaпа тытса куртaм! Ирина Владимировнaран çакна пeлтeм: вaл Шупашкар пирки мухтаса калаçнине тахçанах илтнe иккен, çавaнпа хaй куçeпе курса eненес тенe. «Питe килeшет, - терe вaл йaл кулса. - Залив уйрaмах илeртÿллe».

Çак сaмахсене Дагестан Республикинчи Унцукуль ялeнчи Нахи Курбановaран та илтрeм. Сaмах май, асaннa конкурса Кавказ тaрaхeнчи ал eç aстисем пуçласа хутшaнчeç. Çавна май Нахирен унти маçтaрсем пирки каласа кaтартма ыйтрaм.

- Халaх ремеслипе пeчeк ушкaнсемпе - çемье йышeпе - eçлетпeр. Хамaрaн вaрттaнлaха ыттисен хушшинче сармастпaр, йaхран-йaха вeрентсе пыратпaр. Пирeн йaхра, сaмахран, манaн çывaх тaван Магомед Магомедалиев уйрaмах пултаруллa, конкурсра унaн хутшaнмаллаччe. Халe Турцири куравра пулнaран манaн килме тиврe. Эпe çакaншaн хeпeртетeп кaна. Шупашкара тата та килсе курас кaмaл пур, - терe Нахи Курбанова.

Акa унaн eçeсем çине /вeсене пурне те йывaçран касса кaларнa/ пaхатaп та тeлeнетeп: епле мaнаçлa вeсем, çак хатeрсем - кaкшaмсем, куркасем, хeçсем, çeçeсем... Çыннисенчи мaнаçлaх, çирeплeх eçeсене те куçнa тейeн. Нахирен тата çакна та пeлтeм: Дагестанра ачасене 4-5-мeш классенчех халaх ремеслипе паллаштарма пуçлаççe. Хaй вара ку енeпе пeрремeш утaмсем тума пулaшнa Гамзат Газимагомедов вeрентекене халe те чун-чeререн тав тaвать.

Инçетри хaнасен шутeнче - Бурят Республикинчен килнe Наталья Нестеренко. Çук, бурят пики мар вaл. Кивe йaласене пaхaнса пурaнакан йaхран. Ун çинчи тум та вeсенех-мeн. Мана вара çав çи-пуç темшeн чaваш хeрарaмeн тумне аса илтерчe.

Калмaк Республикинчи Валентина Басанговaпа Наталья Леджанова наци çeввипе - «зег» ятлaскерпе - усa курса авалхи тeрe eмeрне малалла тaсаççe. Çак aстасем пeлтернe тaрaх - «зег» калмaксен вырaнтан вырaна куçса çÿренe пурнaçe, çеçен хирти курaкпа чечек, тÿпери хeвелпе çaлтaр, ытти пирки те «вуласа» пeлме пулaшнa.

Çак «çырулaх» чaваш тeрринчен уйрaлса тaрать пулин те - маншaн та хаклa. Унта - тeнче цивилизацийeн ахах-мерченe-çке.

Юнашарти чатaрсенче - чaваш eçeсем: сурпансем, кeскесем, сарaсем... Шулам, еккeн, хaнтaсла, ытти çeвeпе «чунлa» пулнa тeрeсем. Вeсен хуçисем - Анастасия Андреева, Татьяна Шаркова, Светлана Матвеева... Нина Ермолаева вара эрешлесе пир тeртет. Çак eçе aна Валентина Минеевaпа Александра Ильбекова вeрентнe. Халe хaй мастер-классем ирттерет.

Eнер Шупашкарта халaх пултарулaхeн «Раççей çaл куçeсем» фестивалe те уçaлчe. Паян унaн гала-концерчe иртe.

Чaваш Ен тeп хули Пeтeм Раççейри декораципе хушма искусство енeпе иртекен «Руç aстисем» конкурса тaххaрмeш хут йышaнчe. Вaл eнер Чaваш наци музейeн картишeнче савaнaçлa лару-тaрура уçaлчe.

Çeр-шывaн 18 регионeнчен тата хамaр республикaран килсе çитнe 60 ытла aстана aнaçу сунса ЧР культура министрe Роза Лизакова, конкурсaн жюри председателe - декораципе хушма тата халaх искусствин Пeтeм Раççей музейeн ÿнер искусствин пай пуçлaхe Светлана Исраэлова, ыттисем саламларeç. «Уяв», «Эревет», «Сипет», «Çeньял», «Родные просторы» фольклор коллективeсем тата ача-пaча «Эревет» кaтартуллa ансамблe, «Суварята» ташa ушкaнe чaваш, вырaс юррисемпе, ташшисемпе савaнтарчeç.

Конкурса кaçал Космонавтика çулталaкне халалланa. Çeр-шыври паллa aстасем - тaм теттепе пусма пукане тaвакансем, йывaç касса илемлетекенсем, пир тeртекенсем, наци тeррине «чун» паракансем, ыттисем - ятарласа палaртнa вaхaтра - сакaр сехет хушшинче - çав енeпе eçлерeç. Çeнтерÿçeсен ячeсене паян асaнeç, ЧР Президенчeн Михаил Игнатьевaн парнине - ноутбука - халaх пултарулaхeн Пeтeм Раççейри «Раççей çaл куçeсем» фестивалeн гала-концертeнче парeç.

Хaнасемпе, конкурса хутшaнакансемпе вулаканaмaрсене çывaх паллаштарас килет. Пытармастaп: пурте тивeçлe çак чыса. Кашнин eçe - аваллaхaн упранса юлнa тeрe тeслeхe е хальхи вaхaтра вaй илнe сцена тумe, е тата ытти илем - пурте хaй патне туртать.

«Волгоград облаçe» тенe паллaран иртсе кайма хaю çитереймерeм. Çак чатaр хуçи - Ирина Шикова. Пусма çине вырaс çeввисене «чун» кeртет, вeсемпе пуканесене илемлетет. Ирина Владимировна çакaнпа çеç лaпланса пурaнмасть. Ваттисен сaмахeсемпе каларaшeсене, космонавтикaпа çыхaннa халап-юмаха тeрe мелeпе eмeрлетме тeв тытнa. Çав пуянлaха ятарлa кeнекене вырнаçтарнa. Вулаканaм, эрешленe сас паллисенчен çуралнa çак кaларaма хамaн алaпа тытса куртaм! Ирина Владимировнaран çакна пeлтeм: вaл Шупашкар пирки мухтаса калаçнине тахçанах илтнe иккен, çавaнпа хaй куçeпе курса eненес тенe. «Питe килeшет, - терe вaл йaл кулса. - Залив уйрaмах илeртÿллe».

Çак сaмахсене Дагестан Республикинчи Унцукуль ялeнчи Нахи Курбановaран та илтрeм. Сaмах май, асaннa конкурса Кавказ тaрaхeнчи ал eç aстисем пуçласа хутшaнчeç. Çавна май Нахирен унти маçтaрсем пирки каласа кaтартма ыйтрaм.

- Халaх ремеслипе пeчeк ушкaнсемпе - çемье йышeпе - eçлетпeр. Хамaрaн вaрттaнлaха ыттисен хушшинче сармастпaр, йaхран-йaха вeрентсе пыратпaр. Пирeн йaхра, сaмахран, манaн çывaх тaван Магомед Магомедалиев уйрaмах пултаруллa, конкурсра унaн хутшaнмаллаччe. Халe Турцири куравра пулнaран манaн килме тиврe. Эпe çакaншaн хeпeртетeп кaна. Шупашкара тата та килсе курас кaмaл пур, - терe Нахи Курбанова.

Акa унaн eçeсем çине /вeсене пурне те йывaçран касса кaларнa/ пaхатaп та тeлeнетeп: епле мaнаçлa вeсем, çак хатeрсем - кaкшaмсем, куркасем, хeçсем, çeçeсем... Çыннисенчи мaнаçлaх, çирeплeх eçeсене те куçнa тейeн. Нахирен тата çакна та пeлтeм: Дагестанра ачасене 4-5-мeш классенчех халaх ремеслипе паллаштарма пуçлаççe. Хaй вара ку енeпе пeрремeш утaмсем тума пулaшнa Гамзат Газимагомедов вeрентекене халe те чун-чeререн тав тaвать.

Инçетри хaнасен шутeнче - Бурят Республикинчен килнe Наталья Нестеренко. Çук, бурят пики мар вaл. Кивe йaласене пaхaнса пурaнакан йaхран. Ун çинчи тум та вeсенех-мeн. Мана вара çав çи-пуç темшeн чaваш хeрарaмeн тумне аса илтерчe.

Калмaк Республикинчи Валентина Басанговaпа Наталья Леджанова наци çeввипе - «зег» ятлaскерпе - усa курса авалхи тeрe eмeрне малалла тaсаççe. Çак aстасем пeлтернe тaрaх - «зег» калмaксен вырaнтан вырaна куçса çÿренe пурнaçe, çеçен хирти курaкпа чечек, тÿпери хeвелпе çaлтaр, ытти пирки те «вуласа» пeлме пулaшнa.

Çак «çырулaх» чaваш тeрринчен уйрaлса тaрать пулин те - маншaн та хаклa. Унта - тeнче цивилизацийeн ахах-мерченe-çке.

Юнашарти чатaрсенче - чaваш eçeсем: сурпансем, кeскесем, сарaсем... Шулам, еккeн, хaнтaсла, ытти çeвeпе «чунлa» пулнa тeрeсем. Вeсен хуçисем - Анастасия Андреева, Татьяна Шаркова, Светлана Матвеева... Нина Ермолаева вара эрешлесе пир тeртет. Çак eçе aна Валентина Минеевaпа Александра Ильбекова вeрентнe. Халe хaй мастер-классем ирттерет.

Eнер Шупашкарта халaх пултарулaхeн «Раççей çaл куçeсем» фестивалe те уçaлчe. Паян унaн гала-концерчe иртe.