"Влаç ыйтăвĕсене мăшăрăмпа сӳтсе явмастăп"
Чăваш Ен Президенчĕ Михаил Игнатьев массăллă информаци хатĕрĕсен ĕçченĕсемпе пăчăхтаракан пÿлĕмре те, конференц-залра та мар, çут çанталăкра тĕл пулчĕ. Çамрăк тата пуçаруллă журналистсене хальхинче вăл Шупашкар районĕнчи Мăштавăш пĕви хĕррине йыхравларĕ. Илемлĕ çак тăрăха Михаил Васильевич хăй палăртнă. Пулă шÿрпипе сăйланнă май калем ăстисем паянхи çивĕч ыйтусене хускатрĕç.
- Чĕмпĕрти Акатуйра ырă пĕр саманта асăрхарăм: алкоголь шĕвекĕ пачах сутмарĕç. Чăваш Енре те çак йĕркене çирĕплетме палăртмастăр-и? - ыйтрĕ Тутарстанри чăвашсен “Сувар” хаçачĕн редакторĕ Константин Малышев.
Михаил Васильевич хирĕç маррине палăртрĕ.
- Анчах тепĕр ыйту сиксе тухать: эрех-сăрана канмалли тата уяв кунĕсенче официаллă майпа сутма чарсан суя усламçăсен бизнесĕ вăй илме пултарать. Пахалăхсăр тавар этем сывлăхне сиен кÿретех, çавăнпа кунашкал пуçару тума васкамăпăр. Малтан çынсен шухăшне пĕлмелле, - терĕ вăл.
- Паянхи çамрăксем ялалла туртăнмаççĕ. Вĕсене хула пурнăçĕ ытларах килĕшет. Яш-кĕрĕмпе хĕр-упраç тăван тăрăхрах тĕплентĕр тесен хушма мĕнле мерăсем йышăнмалла? - кăсăкланчĕ Чăваш радио корреспонденчĕ Екатерина Степанова.
- Ялта юлса кил-çурт çавăракансене тĕрлĕ çăмăллăхпа тивĕçтеретпĕр. “Ялăн социаллă аталанăвĕ” программăпа килĕшÿллĕн çамрăк специалистсене пÿрт лартса тăкаланă укçа-тенкĕн 70 процентне бюджетран саплаштаратпăр. Хулара пурăнакансемшĕн кунашкал çăмăллăхсем çук. Шел, чылайăшĕ çакăн пирки пĕлмест, - пулчĕ хурав.
- Раççей Правительствин премьер-министрĕ Владимир Путин çĕр-шывра тыр-пул пухса кĕртесси йĕркеллĕ пурнăçланса пынипе кăмăллă. Республикăри лару-тăру еплерех? Вăл сире тивĕçтерет-и? Михаил Васильевич çапла хуравларĕ:
- Юлашки кунсенче шăрăх аптăратать пулин те ку ял хуçалăх культурисене япăх витĕм кÿмест, мĕншĕн тесен халĕ çурхи тыр-пул, пахча çимĕç ÿсмеççĕ, пулса çитеççĕ кăна. Ахăртнех, кăçал хуçалăхсем пысăк тухăç илĕç. Хăй вăхăтĕнче уй-хире çум курăкран тасатман, им-çамламан хуçалăхсем çеç кăтартăва япăхлатма пултарĕç. Кăçал выльăх апатне те çулталăк çурăлăх-икĕ çуллăх хатĕрлемелле.
- Хăй вăхăтĕнче ача сачĕсене хупса пĕтернĕрен чылай ыйтăва татса пама тивет, халĕ çакăнпа çыхăннă лару-тăру майĕпен çăмăлланать. Анчах пĕчĕк ялсенчи шкулсене хупма чарăнмаççĕ-ха. Тепĕр 5-6 çултан, паянхи вĕтĕр-шакăр шкул çулне çитсен, вĕсене каялла уçма тивмĕ-ши? Алăкĕ çине çăра çакнă пĕлÿ çурчĕ юхăнатех е ăна аукцион ирттерсе туянаççĕ. Тен, шкулсене сыхласа хăвармалла? Педагогсем те ĕçсĕр юлмĕç, - сĕнчĕ çак йĕркесен авторĕ.
- Пĕчĕк шкулсене тытса тăма укçа питĕ нумай кирлĕ. Хăш-пĕр пĕлÿ çуртĕнче пĕр вĕренекене пĕр учитель тивменни кăна. Ун пек чухне ачасене çывăхри вĕренÿ центрĕсене илсе çÿреме тивет. Унта ăс пухма условисем те ытларах. Çав-çавах шкулсене тĕлли-паллисĕр хупмăпăр, сыхласа хăварма тăрăшăпăр, - ăнлантарчĕ Михаил Васильевич.
Журналистсем Андриян Николаев палăкне лартасси тавра пултарулăх çыннисем хĕрÿ калаçнине асăнчĕç. Чăнах та, пĕрисене - унăн вырăнĕ, теприсене эскизĕ килĕшмест. Палăк çитес вăхăтрах пулĕ-ши?
- Конкурс йĕркеленĕ, ирттернĕ. Жюри членĕсем чи ăнăçлине палăртнă. Паллах, пур çыннăн шухăшĕ пĕр килмест. Палăка çурла уйăхĕнче уçма хатĕрленеççĕ. Анчах, ман шухăшпа, васкамалла мар. Чи пĕлтерĕшли - вăл пахалăхлă пултăр, - уçăмлатрĕ Чăваш Ен ертÿçи.
- Дмитрий Медведев регионсене влаç ытларах парасси пирки каланăччĕ. Çакна эсир мĕнле йышăнатăр? - ыйтрĕç Президентран.
- Хăй вăхăтĕнче, çĕр-шыва Борис Ельцин ертсе пынă вăхăтра, субъектсене чылай ыйтăва татса пама ирĕк пачĕç. Анчах ку йывăрлăхсем çуратрĕ, регионсем патшалăх бюджетне укçа хывми пулчĕç, çавăнпа тата ытти сăлтава пула Мускав влаçа хăй аллине илчĕ. Республикăна пĕлтерĕшлĕ ыйтусене вырăнтах уçăмлатма май парсан, паллах, лайăхрах. Хальччен пурнăçланă ĕçсемпе эпĕ кăмăллă. Халăх та, Раççей Правительстви те пире шанаççĕ. Апла пулин те ĕçсĕрлĕх, хăш-пĕр предприяти ĕçлекенсене шалу тÿлейменни, халăхăн пысăк йышĕн тупăшĕ пĕчĕкки пăшăрхантарать.
Калем ăстисем Президент çемйипе те интересленчĕç.
- Влаçпа çыхăннă ыйтусене мăшăрăмпа сÿтсе явмастăп. Хĕрарăмăн киле, хуçалăха йĕркелесе, тытса пымалла. Президент тивĕçĕсене пурнăçлама тытăнсанах çынсем мăшăрăмран çырусем парса яратчĕç. Темшĕн вĕсем Интернет урлă пĕлтермеççĕ. Эпĕ электрон почтăна куллен тĕрĕслетĕп, блога кĕретĕп. Хăвăра канăç паманнине çавăнта çырăр, ан иккĕленĕр: ăна асăрхатăпах. (Д.Моисеев)